Op vrijdag 9 december 2022 vindt de Najaarsvergadering plaats van de Nederlandse Vereniging voor Procesrecht, met als onderwerp “Het spanningsveld tussen feitengaring en geheimhouding; wat moet geheim blijven en wat mag openbaar worden?”
In de rechtspraak wordt veel gewicht toegekend aan het belang dat de waarheid aan het licht komt. Het is echter ook vaste jurisprudentie dat het belang van waarheidsvinding moet wijken voor het maatschappelijk belang dat eenieder zich vrijelijk en zonder vrees voor openbaarmaking om bijstand en advies tot een advocaat (of notaris, arts of geestelijke) moet kunnen wenden. Buiten deze geheimhoudingsplicht en het daarmee samenhangende verschoningsrecht kan ook op grond van bijvoorbeeld gewichtige redenen geoordeeld worden dat bepaalde informatie in rechte niet geopenbaard of verstrekt hoeft te worden. Het spanningsveld tussen deze belangen brengt allerlei vragen mee. Een van de vragen die belicht zullen worden is of en zo ja, in hoeverre een advocaat in een procedure informatie mag achterhouden. Hoe zit het met het vermelden van halve waarheden? En mag je gebruik maken van misverstanden bij anderen of de wederpartij? Een concept in ontwikkeling is het interne feitenonderzoek dat door een advocaat wordt gedaan. Ook dat leidt tot vragen. Kan deze advocaat zich op een verschoningsrecht beroepen? Los van het verschoningsrecht is relevant hoe in een procedure om moet worden gegaan met (bedrijfs)vertrouwelijke gegevens van of over derden. En hoe zit het eigenlijk met de medewerkingsplicht van ondernemingen en het recht om niet mee te hoeven werken aan een veroordeling? Het onderwerp van de Najaarsvergadering raakt, kortom, niet alleen de waarheidsvinding, maar ook vragen rond openbaarheid en gegevensbescherming.
Als inleiders zullen optreden mr. B.J. Drijber (advocaat-generaal bij de Hoge Raad), mr. T.M. Snoep (bestuursvoorzitter van de ACM) en mr. D.J.B. de Wolff (voormalig bijzonder hoogleraar Advocatuur aan de Universiteit van Amsterdam).
Stellingen
mr. B.J. Drijber
- Bij de afbakening van het verschoningsrecht kunnen de vragen (i) wie (ii) waarvoor en (iii) tegen wie dit recht kan worden ingeroepen, scherper worden onderscheiden.
- Rechtspersonen die ter zake van verkregen informatie (bijv. van een toezichthouder) tot geheimhouding gehouden zijn, kunnen - naar analogie van het verschoningsrecht - weigeren die informatie te delen met derden, waaronder claimanten.
- De EU kan het verschoningsrecht van advocaten binnen de EU harmoniseren door uniforme conflictregels in combinatie met een bepaalde mate van harmonisatie van materiële voorschriften vast te stellen.
mr. T.M. Snoep
- Het zwijgrecht van rechtspersonen in het (punitieve) bestuursrecht staat op gespannen voet met waarheidsvinding en moet daarom beperkt worden uitgelegd.
- Het verstrekken van onjuiste of misleidende informatie door rechtspersonen aan bestuursorganen moet vaker en zwaarder worden bestraft.
- Het verschoningsrecht zou niet moeten gelden voor advocaten die optreden als onafhankelijk onderzoeker.
- Het recht op inzage in alle op de zaak betrekking hebbende stukken mag gemotiveerd worden beperkt als andere publieke belangen of belangen van derden hiermee in strijd zijn.
mr. D.J.B. de Wolff
- De geheimhoudingsplicht van de advocaat weegt per definitie zwaarder dan de waarheidsplicht van art. 21 Rv.
- Het onvolledig verstrekken van feitelijke informatie door een advocaat is slechts dan onbetamelijk als dat kennelijk tot doel heeft de wederpartij en de rechter te misleiden.
- De rol van de advocaat wordt steeds meer die van geschiloplosser (zie bijvoorbeeld de spectaculaire afname van het aantal handelszaken bij de rechtbanken). Daarbij past openheid over alles wat van belang is om het geschil op een voor beide partijen eerlijke en rechtvaardige manier tot een oplossing te brengen.
